“Lisanne was op vakantie met vrienden in Frankrijk”, vertelt haar vader Rob Kuijpers. “Toen ze op de fiets terugreed naar hun appartement is ze gevallen en zo hard op de straat terechtgekomen dat ze niet meer wakker is geworden.”
Kuijpers werd in 2020 totaal overrompeld door het telefoontje laat op de avond. Hoewel hij vijf uur later al in het ziekenhuis van Reims stond, kon hij niets meer voor zijn dochter betekenen. Ze was hersendood.
De artsen hadden toen een belangrijke vraag voor hem: hoe stond Lisanne tegenover orgaantransplantatie?
Geen bezwaar?
De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) merkt dat nabestaanden op zo’n moment niet altijd weten wat de keuze was van hun overleden geliefde. Sinds 2020 staat er voor iedere volwassene die geen keuze doorgeeft automatisch ‘geen bezwaar’ in het donorregister, maar er blijven soms toch twijfels over wat iemand echt wilde, zelfs als er actief voor ‘ja’ of ‘nee’ is gekozen.
“Als je komt te overlijden op de IC dan kan na het slechtnieuwsgesprek orgaandonatie ter sprake komen”, zegt Geertine Zwijnenburg van de NTS. “Dat kan een verrassing zijn voor mensen die het nooit hebben besproken. Er zijn nabestaanden die twijfelen of toestemming wel een bewuste keuze was.”
Kuijpers meent ook dat zo’n discussie een moeilijk moment nog moeilijker kan maken. “Als we dat ter plekke hadden moeten bedenken en je eigenlijk niet weet wat Lisanne wilde, is het een ongelofelijk moeilijke keuze. En dan denk ik dat je al heel gauw uitkomt op ‘doe maar niet’.”
Een arts kan er ondanks een officieel ‘geen bezwaar’ voor kiezen af te zien van transplantatie als de familie aannemelijk kan maken dat iemand absoluut geen donor wilde zijn. Maar Zwijnenburg ziet liever dat hierover bij leven al duidelijkheid is.
“Het is beter als je het van elkaar weet. We horen het ook van IC-artsen: als ze die nabestaanden na een aantal weken weer spreken, horen ze vaak terug dat het beter aanvoelt als er duidelijkheid was over de keuze.”
Rob Kuijpers kan dat beamen. Hij had het gesprek al eens gevoerd met Lisanne. Zijn vrouw is verpleegkundige en hijzelf heeft op de IC gewerkt, dus praten over de dood ging hem makkelijker af dan de meeste mensen.
“Lisanne was er heel uitgesproken over: ze wilde het heel graag. Ze had alleen één uitzondering gemaakt, haar hart. ‘Dat wil ik houden want dat heeft altijd voor mij geklopt en is ook van mijn liefste.’ Dat vind ik een heel mooie gedachte.” Drie mensen werden met haar organen geholpen.
“Het is een niet alledaags, maar wel belangrijk gesprek”, onderstreept Zwijnenburg. “En het hoeft niet zwaar te zijn als je het erover hebt. Elke keuze is goed, zolang je het er maar over hebt en weloverwogen kiest.”
Om mensen op weg te helpen heeft de NTS in deze Week van het Donorgesprek tips opgesteld. Onder het motto ‘Vraag het gewoon!’ wordt bijvoorbeeld aangeraden het gesprek luchtig te houden, er de tijd voor te nemen of een actuele nieuwsaanleiding als startpunt te nemen.
Frank schrijft altijd met een kritische blik en een diep begrip van de onderwerpen die hij behandelt. Hierdoor weet hij zijn lezers altijd te boeien en aan te zetten tot nadenken.
