Demissionair staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw komt vandaag met de uitwerking van een nieuwe compensatieregeling voor inwoners van Groningen en Noord-Drenthe met aardbevingsschade. In de regio bestaat de zorg dat er daardoor zo veel aanvragen komen, dat de schadeafhandeling eerder langzamer dan sneller gaat. Vooral de zwaarste gevallen in het hart van het aardbevingsgebied komen daardoor in de problemen, vreest belangengroep Groninger Bodem Beweging (GBB).

De nieuwe regeling houdt in dat er vanaf 1 januari bij mensen met schades tot 60.000 euro niet langer wordt gekeken naar de oorzaak ervan. Nu is het nog zo dat er een zogenoemde causaliteitstoets plaatsvindt, waarbij een expert bekijkt of bijvoorbeeld scheuren in een muur wel of niet door een aardbeving kunnen zijn veroorzaakt. De bewijslast ligt bij het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG), dat de schade afhandelt. “Dus als er twijfel is over een schade, dan valt het besluit uit in het voordeel van de bewoner”, zegt een IMG-woordvoerder.

Maar van heel veel scheuren is niet precies vast te stellen waardoor die zijn ontstaan. Dat leidt ertoe dat bewoners van villa’s uit de jaren 30 in de stad Groningen de afgelopen jaren aardbevingsschade claimden én tienduizenden euro’s kregen uitgekeerd, terwijl ze zelf erkennen dat ze eigenlijk geen aardbevingsschade hebben, schreef NRC eerder deze week. Overigens zijn er in het verleden wel degelijk aardbevingen in de stad Groningen gevoeld.

Vrees voor lange wachttijden

Vijlbrief wil er nu een nóg ruimhartigere compensatieregeling voor in de plaats stellen, dus zonder die toets op een verband tussen schade en de aardbevingen. Merel Jonkheid van de Groninger Bodem Beweging maakt zich zorgen. “Wat ik niet snap, is dat ze nu weer keuzes gaan maken die de mensen benadelen in het kerngebied, met de ergste schade.”

Bovendien heeft Vijlbrief laten doorschemeren dat hij wil dat het IMG de schade gaat laten repareren in plaats van dat het aan bewoners een schadevergoeding uitkeert. Dat gaat nadelig uitpakken voor de zwaarst gedupeerden, vreest Jonkheid. “Er is nu al een tekort aan aannemers. Waarschijnlijk komen er dus zeer lange wachttijden voor de regeling. Bovendien: sommige gedupeerden willen er gewoon snel van af zijn, zonder reparatie aan hun huis. Zij hebben het volste recht om de schade financieel vergoed te krijgen, zonder die ingewikkelde discussie over de oorzaak van de schade.”

Vijlbrief maakt tegelijkertijd het gebied groter dat onder deze regeling valt. Mensen die aan de rand van het zogenoemde effectgebied wonen, hebben volgens het IMG een kans van 1 op 10.000 dat de schade aan hun woning door gasbevingen zijn veroorzaakt. Maar zij kunnen wel een beroep doen op compensatie.

Voor de bewoners van deze gebieden gaat de ruimere regeling gelden:

Volgens Jonkheid was het beter geweest om de causaliteitstoets alleen los te laten voor de mensen die boven op het Groninger gasveld wonen en niet voor de grotere regio. Het zal namelijk ten koste gaan van de capaciteit bij het IMG, die volgens haar juist moet worden ingezet in het kerngebied. Dit heeft de Groninger Bodem Beweging destijds ook met klem aan de staatssecretaris geadviseerd. “Voor de mensen daar worden de problemen nu al niet opgelost, terwijl ze zien dat inwoners van de stad Groningen wel alles vergoed krijgen. Dat is eigenlijk van de zotte.”

Bewoners van het kerngebied klagen op sociale media over de ‘fooi’ die ze in het verleden hebben gekregen voor hun schade. “Veel minder dan wat is toegekend bij die villawijk.”

De Groningse gedeputeerde Susan Top deelt de zorgen van Jonkheid. Zij was jarenlang voorvrouw van het Groninger Gasberaad, een samenwerkingsverband van organisaties uit het aardbevingsgebied. Ze is sinds een paar maanden gedeputeerde voor onder meer mijnbouw en de hersteloperatie.

“Het is op zich een mooie regeling van Vijlbrief, maar veel zal afhangen van de uitwerking”, zegt Top. De exacte plannen van de staatssecretaris heeft ze niet van tevoren ingezien.

Ontwrichting

Top vindt het belangrijk dat goed wordt gekeken naar wat alle maatregelen bij elkaar gaan betekenen voor de regio. Ook in een vorige week mede namens de aardbevingsgemeenten verzonden brief aan de Tweede Kamer hamert ze op zorgvuldigheid en waarschuwt ze voor desastreuze gevolgen van te gehaaste besluitvorming.

“In dit ‘Groningen-dossier’ zijn talloze voorbeelden aan te wijzen waarbij een onder politieke druk snel genomen besluit – meestal zonder goede consultatie van uitvoering en regio – leidde tot nieuwe problemen.”

Top zou graag willen dat er wordt gewacht met nieuwe maatregelen totdat de commissie-Van Geel met haar aanbevelingen komt. Die onderzoekt de onverklaarbare verschillen bij aardbevingsschade en de hersteloperatie, waarbij buren soms totaal verschillende bedragen krijgen bij ogenschijnlijk dezelfde schade.

“Voor ons is dit van essentieel belang, de ontstane verschillen in straten, wijken en dorpen werken ontwrichtend en zijn een grote zorg”, schrijft Top aan de Kamer. “Het is daarom niet verantwoord om, vooruitlopend op dit rapport, in de praktijk alweer nieuwe verschillen te creëren. Ons dringend verzoek is in afwachting van het rapport-Van Geel geen onomkeerbare besluiten te nemen.”

Bron weergeven